صفحه محصول - فصل دوم پایان نامه داده کاوی در ارزیابی ریسک حوادث

فصل دوم پایان نامه داده کاوی در ارزیابی ریسک حوادث (docx) 1 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 1 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات مدلی جدید برای ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار و بهبود ایمنی کار با استفاده از تکنیکهای دادهکاوی؛ موردکاوی: دادههای استان قم استاد راهنما: آقای دکتر بهروز مینایی بیدگلی استاد مشاور: آقای مهندس جعفر پور امینی نگارش: مریم سادات حاج اکبری 6 / 90 بسمه تعالی اظهارنامه (اصالت اثر) اینجانب مریم سادات حاج اکبری دانشجوی‌ رشته مهندسی فناوری اطلاعات گرایش تجارت الکترونیک مؤسسه غیرانتفاعی مجازی نورطوبی اظهار می کنم که این پایان نامه حاصل پژوهش خودم بوده و در جاهایی که از منابع دیگران استفاده کردهام، نشانی دقیق و مشخصات کامل آن را نوشتهام.همچنین اظهار میکنم که تحقیق و موضوع پایان نامهام تکراری نیست و تعهد مینمایم که بدون مجوز دانشگاه دستاوردهای آن را منتشر ننموده و یا در اختیار غیر ندهم. کلیه حقوق این اثر مطابق با آیین نامه مالکیت فکری و معنوی متعلق به مؤسسه آموزش عالی نورطوبی است. نام و نام خانوادگی: مریم سادات حاج اکبری تاریخ و امضاء: تقدیم به پدر و مادر عزیزم سپاسگزاری اینک که فرآیند پرپیچ و خم پایاننامهام، به پایان خود نزدیک شده است، چون نیک مینگرم برایم مسلم میشود که اگر راهنماییهای مشفقانه استاد گرامیم جناب آقای دکتر بهروز مینایی بیدگلی و مشاور ارجمند آقای مهندس پورامینی نبود، هرگز نمیتوانستم به نتیجه مطلوب برسم. با اینحال نمیتوانم همکاریهای صمیمانه مسئولینی همچون آقایان ابوالفضل شاهدی علیآبادی، رئیس بازرسین استان قم و مجید گلفشان بازرس محترم سازمان کار و اموراجتماعی را نادیده بگیرم. چکیده مدلی جدید برای ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار و بهبود ایمنی کار با استفاده از تکنیکهای دادهکاوی؛ موردکاوی: استان قم نگارنده: مریم سادات حاجاکبری پیشگیری حوادث ناشی از کار یا علاج قبل از وقوع، قولی است که تمام صاحبنظران و دست اندرکاران مسایل کار و روابط صنعتی و اشخاص منصف به آن اعتقاد دارند و در قرن اخیر با پیشرفت و گسترش روز افزون ماشینآلات و صنعت در کلیه شئون اجتماعی و اقتصادی اهمیت این نکته بیش از پیش محسوس شده است. شناسایی نقاط پرریسک و حادثهپذیر میتواند به عنوان روشي براي افزايش دانش پيشگيري از حوادث بكار روند. هدف این تحقیق، استفاده از ابزار دادهکاوی، جهت ایجاد مدلی جدید برای ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار میباشد. بدین منظور از دادههای پایگاه داده، وزارتکار و امور اجتماعی استفاده شدهاست. نتایج نشان میدهند که این مدل میتواند با دقت بالایی نقاط ریسکپذیر را شناسایی و تحلیل نماید. فهرست مطالب عنوان فصل اول: کلیات تحقیق11-1- مقدمه12-1- اهميت و ضرورت انجام تحقیق23-1- جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق24-1- قلمرو تحقیق(زمانی، مکانی، موضوعی)31-4-1- قلمرو زمانی تحقیق32-4-1- قلمرو مکانی تحقیق33-4-1- قلمرو موضوعی تحقیق45-1- ساختار پایاننامه4فصل دوم: مبانی نظری تحقیق51-2- مقدمه52-2- نظریههای مختلف مرتبط با ارزیابی ریسک61-2-2- ارزیابی کمی ریسک62-2-1- ارزیابی کیفی ریسک 63-2- روشهای ارزیابی ریسک71-3-2- چند نمونه از روشهای ارزیابی ریسک74-2- چارچوب مدل فرضی 85-2- مفاهیم و متغیرهای مهم91-5-2- حوادث ناشی از کار 92-5-2- علل حوادث ناشی از کار91-2-5-2- علل مستقیم92-2-5-2- علل غیر مستقیم103-5-2- حادثه101-3-5-2- حادثه خفیف102-3-5-2- حادثه شديد103-3-5-2- شبه حادثه114-5-2- حادثهپذيري115-5-2- حادثهپذير116-5-2- خطر121-6-5-2- خطرات آنی122-6-5-2- خطرات آتی127-5-2- مخاطره128-5-2- ايمني131-8-5-2- ايمني سيستم 132-8-5-2- تحلیل ايمني سيستم139-5-2- بازرس 1410-5-2- بازرسی141-10-5-2- بازرسی ادواری142-10-5-2- بازرسی موردی1511-5-2- کمیتهی حفاظت فنی و بهداشت151-11-5-2- وظیفهی کمیتهی حفاظت فنی و بهداشت1512-5-2- مسئول ایمنی1513-5-2- بیمهی مسئولیت مدنی1614-5-2- ريسک161-14-5-2- ارزیابی ريسک1615-5-2- ضرايب ارزيابي حوادث171-15-5-2- ضريب تکرار حادثه172-15-5-2- ضريب شدت حادثه173-15-5-2- ضريب وقوع حادثه1816-5-2- دادهکاوي181-16-5-2- اهداف دادهکاوي186-2- پایگاهدادههای حوادث197-2- تکنيکهاي دادهکاوي در تحليل پايگاهدادههای حوادث211-7-2- تکنيکهاي کلاسيک211-1-7-2- آمار212-1-7-2- مدلهای رگرسیون223-1-7-2- نزدیکترین همسایگی222-7-2- تکنيکهاي نسل بعدي221-2-7-2- درخت تصمیمگیری222-2-7-2- قوانین انجمنی238-2- تکنيکهاي دادهکاوي استفاده شده دراین تحقیق251-8-2- ردهبندی252-8-2- خوشهبندی269-2- سوالات اساسی در این پژوهش261-9-2- سوالات اصلی تحقیق262-9-2- سوالات فرعی تحقیق2710-2- مرورادبیات27فصل سوم: روش تحقیق321-3- مقدمه322-3- مفاهیم مورد نیاز331-2-3- الگوریتمK-means 332-2-3- الگوریتم C5.0333-2-3- الگوریتم CHAID344-2-3- الگوریتم C&RTree345-2-3- الگوریتم QUEST356-2-3- معیارهای ارزیابی357-2-3- مدل RFM 373-3- روند انجام کار381-3-3- درک داده382-3-3- پیش پردازش داده391-2-3-3- رفع آنومالی اشتباه بازرس402-2-3-3- داده غلط413-2-3-3- داده مغشوش414-2-3-3- داده از دست رفته413-3-3- مدل جدید DFSRM421-3-3-3- چارچوب مدل DFSRM422-3-3-3- مزایای اصلی مدل433-3-3-3- مفهوم هریک از حروف مدل DFSRM444-3-3-3- متغیرهای اصلی مدل444-3-3- شناسایی حادثهپذیرترین کارگاهها451-4-3-3- محاسبهی متغیرهای مدل DFSRM462-4-3-3- نرمالسازی513-4-3-3- خوشهبندی524-4-3-3- تعیین سطح ریسک برای هرخوشه545-4-3-3- بررسی حالتهای مختلف551-5-4-3-3- قوانین استخراج شده از مدلهای درخت تصمیمگیری(حالت اول)571-1-5-4-3-3- تحلیل کدکارگاههای 504 و 3713 با سطح ریسک شدید582-5-4-3-3- قوانین استخراج شده از مدلهای درخت تصمیمگیری(حالت دوم)603-5-4-3-3- قوانین استخراج شده از مدلهای درخت تصمیمگیری(حالت سوم)615-3-3- کاربرد مدل DFSRM621-5-3-3- پیشنهاد بازرسی ادواری برای سال 90622-5-3-3- شناسایی حادثهپذیرترین کارگاهها(سال 88 و 89)633-5-3-3- پیادهسازی مدل DFSRM634-5-3-3- تحلیل و بررسی نتایج67فصل چهارم: بحث و بررسی و تحلیل دادهها711-4- مقدمه71 2-4- شمایی از جداول وزارت کار72 1-2-4- جدول کارگاه72 2-2-4- جدول حادثه74 3-2-4- جدول حادثهدیده77 3-4- نتایج بررسی آماری حوادث ناشی از کار در استان قم804-4- آمار، براساس سایت سازمان جهانی کار(ILO)89فصل پنجم: نتایج و پیشنهادها931-5- مقدمه932-5- ارزیابی عملکرد درختهای تصمیمگیری 931-2-5- دقت مدلهای CHAID، QUEST، C&Rtree و C5(حالت اول)942-2-5- محاسبهیRecall ،Accuracy ،Precision و F-measure(حالت اول)963-2-5- دقت مدلهای CHAID، QUEST، C&Rtree و C5(حالت دوم)984-2-5- محاسبهیRecall ،Accuracy ،Precision و F-measure(حالت دوم)1005-2-5- دقت مدلهای CHAID، QUEST، C&Rtree و C5(حالت سوم)1026-2-5- محاسبهیRecall ،Accuracy ،Precision و F-measure(حالت سوم)1043-5- نتیجهگیری نهایی1064-5- پیشنهادها و اشکالات نرمافزار1076-5- محدودیتها و موانع پژوهش1117-5- منابع112 فهرست جداول عنوان جدول 1-2: مرورادبیات31 جدول 1-3: ماتریس اغتشاش برای مسائل دوردهای37 جدول2-3: رفع اشتباه بازرسین41جدول3-3: اصلاح فیلد تعداد افراد حادثهدیده42جدول4-3: مشاغل سخت و زیانآور و عادی46جدول5-3: تفکیک فعالیتهای برق و صنعت به دودسته سخت و زیانآور و عادی47جدول6-3: جدول استاندارد برای محاسبه تعداد روزهای از دست رفته معادل48جدول7-3: محل آسیب فرد حادثهدیده49جدول8-3: سختی حادثه50جدول9-3: مقادیر متغیرهای مدل DFSRM50جدول10-3: نرمال سازی متغیرهای مدل DFSRM51جدول11-3: مقادیر SSE در هرخوشه52جدول12-3: مقادیر Di برای هرخوشه و تعیین سطح ریسک53جدول13-3: نمایش کد کارگاههایی که در هر خوشه قرار میگیرند54جدول14-3: تقسیم بندی سطح ریسک در حالت اول55جدول15-3: اطلاعات مربوط به وضعیت دو کارگاه 504 و371356جدول16-3: تقسیمبندی سطح ریسک در حالت دوم59جدول17-3: تقسیمبندی سطح ریسک در حالت سوم59جدول18-3: مقادیر متغیرهای مدل DFSRM- سال8860جدول19-3: مقادیر متغیرهای مدل DFSRM- سال 8963جدول20-3: نرمالسازی متغیرهای مدل DFSRM- سال8864جدول21-3: نرمالسازی متغیرهای مدل DFSRM- سال 8964جدول22-3: مقادیر SSE برای هر خوشه- سال8864جدول23-3: مقادیر SSE برای هر خوشه- سال8965جدول24-3: مقادیر Di برای هر خوشه و تعیین سطح ریسک- سال8865جدول25-3: مقادیر Di برای هر خوشه و تعیین سطح ریسک- سال8966جدول26-3: نمایش کد کارگاههایی که در هر خوشه قرار میگیرند- سال8866جدول27-3: نمایش کد کارگاههایی که در هر خوشه قرار میگیرند- سال8967جدول28-3: کد کارگاههایی که در سال 90 نیاز به بازرسی دارند67جدول29-3: وضعیت کارگاههایی که به عنوان نقاط بحرانی شناسایی شدهاند67جدول30-3: بررسی حوادث، کارگاههایی که به عنوان نقاط بحرانی شناخته شدهاند68جدول31-3: بررسی حوادث در کارگاههایی که به عنوان نقاط بحرانی شناخته شدهاند69جدول1-4: کارگاه72جدول1-1-4: وضع کارگاه73جدول2-1-4: وضع ساعت کار73جدول3-1-4: وضع حقوقی73جدول4-1-4: مجوز، بیمهی مدنی، مسئول ایمنی و غیره73جدول5-1-4: وضع رفاهی74جدول2-4: حادثه75جدول1-2-4: عامل وقوع حادثه75جدول2-2-4: علت وقوع حادثه76جدول3-2-4: اطلاع اداره، اطلاع سازمان و غیره76جدول4-2-4: نوبتکاری77جدول5-2-4: محل آسیب فرد حادثهدیده77جدول3-4: حادثهدیده78جدول1-3-4: مدرک79جدول2-3-4: تاهل، ملیت، جنسیت و غیره79جدول3-3-4: نتیجه حادثه79جدول4-4: بخشی از جدول حادثهدیده، افراد پرریسک83جدول5-4: بخشی از جدول حادثه، افراد پرریسک84جدول6-4:گزارش حادثه آقای ع.آ86جدول7-4: گزارش یک حادثه که در آن 5 نفر مصدوم شدند87جدول8-4: کد کارگاههایی که بیش از یک حادثه فوتی داشتند88جدول9-4: توزیع تعداد موارد مرگ و میر از سال 1371 تا 138988جدول10-4: بررسی آمار حوادث در سه بعد نیرویکار، محیطکار و شرایطکاری90جدول1-5: مقایسهی دقت عملکرد مدلهای درخت تصمیمگیری(حالت اول)94جدول 2-5: محاسبهیRecall ،Accuracy ،Precision و F-measure(حالت اول)96جدول3-5: مقایسهی دقت عملکرد مدلهای درخت تصمیمگیری(حالت دوم)98جدول 4-5: محاسبهیRecall ،Accuracy ،Precision و F-measure(حالت دوم)100جدول5-5: مقایسهی دقت عملکرد مدلهای درخت تصمیمگیری(حالت سوم)102جدول 6-5: محاسبهیRecall ،Accuracy ،Precision و F-measure(حالت سوم)104جدول7-5: نتیجه نهایی عملکرد مدلها در هرسه حالت106 فهرست شکلها و نمودارها عنوان شکل 1-2: درخت تصمیمگیری23شکل 1-3: روند انجامکار 38شکل2-3: چارچوب مدلDFSRM 42شکل3-3: نمودار SSE، برای نمایش K بهینه53شکل4-3: نمودار SSE، برای نمایش K بهینه- سال8865شکل5-3: نمودار SSE، برای نمایش K بهینه- سال8966شکل1-4: 2947کارگاه در استان قم در بخش صنعت و تولید فعالیت میکنند80شکل2-4: از سال 1385 تا 1389، 660 حادثه به ثبت رسیده است80شکل3-4: از سال 1385 تا 1389، 80 کارگاه بیش از 2 حادثه داشتند81شکل4-4: سالهای 88، 89 و 87 پرحادثهترین سالها هستند82شکل5-4: کد کارگاههایی که در آنها بیش از یک نفر مصدوم شدهاند87 فصل اول: کلیات تحقیق مقدمه: توسعهی صنعت و پیشرفت فنآوری در کنار آثار مثبت و ارزشمند خود با آثار و عوارض ناگواری نیز همراه بوده است. عوارضی نظیر افزایش آلودگیهای محیطی، افزایش حوادث و بیماریهای ناشی از کار، از جمله پیامدهایی هستند که بیش از پیش زندگی انسان و به ویژه سلامت کارکنان را مورد تهدید قرار داده است. البته این امر در کشورهای در حال توسعه که به منظور افزایش تولید، بدون در نظر گرفتن اصول ایمنی، استاندارهای ساعت کار، آموزش کارگران و استفاده از لوازم حفاظت فردی مناسب، بر کارگران فشار زیادی وارد میکنند بیشتر نمود پیدا میکند و باعث بروز حوادث جبران ناپذیری میشود. بر طبق‌ آمار منتشر شده‌ در كشورهاي‌ پيشرفته‌ صنعتي‌، سالانه‌ از هر ده‌ نفر كارگر يكي‌ دچار سانحه‌ مي‌شود که در نتیجه آن پنج‌ درصد روزهاي‌ كار ملي‌ به هدر میرود. کشور ایران نیز که در راه توسعه و صنعتی شدن گام برمیدارد از این قاعده مستثنی نیست. در نتیجه اگر بتوانیم نقاط پرریسک و خطرپذیر را شناسایی نموده و به تجزیه و تحلیل آنها بپردازیم، خواهیم توانست گامی موثر در جهت افزایش دانش پیشگیری از حوادث برداریم. 2-1- اهمیت و ضرورت انجام کار: در بین تمامی مقالات جستجو شده در مجلات معتبر داخلی و خارجی و همچنین مصاحبه با افراد خبره، مشخص شد که تاکنون هیچ گونه تحقیقی در ارتباط با حوادث ناشی از کار و یا مدیریت ریسک حوادث، با استفاده از تکنیکهای دادهکاوی در این سطح ارائه نشدهاست. تحقیقات انجام شده در نشریات معتبر خارجی نیز حاکی از آن است که در ارتباط با ارزیابی ریسک حوادث، تحقیقاتی به صورت محدود صورت گرفتهاست که در بخش مربوط به مرور ادبیات شرح داده خواهد شد. همچنین با توجه به حجم انبوه دادههای حوادث ناشی از کار که در مراکز صندوق تامین اجتماعی و ادارهی کار و امور اجتماعی جمعآوری شدهاند و محدودیتهای روشهای آماری در تحلیل دادهها و بلاخص در مدیریت ریسک حوادث، در سالهای اخیر دادهکاوی موردتوجه بسیاری قرار گرفته است. بنابراین ارائه مدلی جدید که با استفاده از تکنیکهای دادهکاوی بتوان از آن در ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار استفاده نمود، نه تنها در تصمیمگیری صحیح مدیران موثر خواهد بود، بلکه موجب بهبود ایمنی کار نیز خواهد شد. این پایاننامه، طراحی یک مدل جدید، با استفاده از پایگاهدادههای وزارت کار و امور اجتماعی را به عنوان نمونه دنبال میکند. مدلهای گوناگونی که تاکنون برای ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار چه به صورت کیفی یا کمی ارائه شدهاست با محدودیتها و مشکلات زیادی برای ارائه در سازمانها مواجه بودهاست. لذا ارائه مدلی جدید که بتواند به محققان و افراد مسئول در بررسی حوادث ناشی از کار و دریافتن روشهای ناشناخته کمک کند، میتواند بسیار مورد توجه و مفید واقع شود. 3-1- جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق: نوآوری این پروژه بردو جنبه مرور ادبیات و نحوه ارائه مطلب استوار است. بهعبارتی مطالب درج شده در این تحقیق به صورت یکپارچه، در هیچ منبعی یافت نمیشود و آنچه در این تحقیق گردآوری شدهاست به صورت مجزا از دو رشتهی نظام مدیریت ایمنی و بهداشت کار(HSE) و دادهکاوی اخذ شده است. به عبارتی دیگر در این تحقیق تلاش شده است تا روشی نوین در بازنگری روشهای کنترل، ارزیابی و مدیریت ریسک جهت پیشگیری از وقوع حوادث و بهبود ایمنی و سلامت کار ارائه شود. موضوع و دادههای استفاده شده در این تحقیق منحصر به فرد میباشد به نحوی که استفاده از دادهکاوی در حوادث ناشی از کار و مدیریت ریسک به روشی که در این تحقیق انجام شده تاکنون مشاهده نشده است. ارزیابی ریسک در هر کارگاهی منحصربه فرد میباشد. کارگاهها نیاز دارند که علاوه بر ارزیابی فعالیتها و فرآیندهایشان، درخصوص وضعیت ریسک حوادث ناشی از کار واحد تولیدی خود نیز ارزیابی قابل قبولی داشته باشند. البته استفاده از این روشها، بستگی به نوع فعالیت در هر صنعت دارد. در این تحقیق سعی شده است تا روشی نوین، برای مدیریت و ارزیابی ریسک ارائه شود به طوریکه بتوان از آن در هر صنعت و یا کارگاهی استفاده نمود تا با دقت بالایی نقاط بحرانی مورد شناسایی قرار گیرد. 4-1- قلمرو تحقیق(زمانی، مکانی، موضوعی): 1-4-1- قلمرو زمانی تحقیق: با توجه به اطلاعات قابل دسترس، دادههای حوادث ناشی از کار، مرتبط با سالهای 1371 تا 1389 هستند که در کارگاههای مختلف رخ دادهاند. این دادهها از سال 1385 که سیستم ثبت حوادث طراحی شده است، توسط بازرسین ادارهکار و امور اجتماعی استان قم جمعآوری شدهاند. این دوره زمانی، به عنوان قلمرو زمانی تحقیق درنظر گرفته شدهاست. 2-4-1- قلمرو مکانی تحقیق: این دادهها مربوط به بخش حوادث ناشی از کار، وزارت کار و امور اجتماعی میباشند که از واحد ادارهکار استان قم دریافت شدهاست. 3-4-1- قلمرو موضوعی تحقیق: از نظر موضوعی، تحقیق حاضر در حوزههای بهداشت و ایمنیکار(HSE)، مدیریت HSE، مدیریت ریسک، دادهکاوی و به طوراخص، در حوزه پیشگیری از وقوع حوادث قرار میگیرد. 5-1- ساختار پایاننامه: در فصلاول به بیان اهداف، کلیات تحقیق و همچنین ضرورت انجام تحقیق میپردازیم. در فصلدوم، مبانی نظری تحقیق بیان میشود که شامل روشهای ارزیابی ریسک، چارچوب مدل ارائه شده و همچنین مفاهیم و متغیرهای مهم است. در فصل سوم، ادبیات موضوعی تحقیق دربارهی حوادث ناشی از کار و مدیریت ریسک حوادث، بررسی میشوند. در فصلچهارم، روش تحقیق و چارچوب مدل ارائه شده به طور کامل شرح داده میشود و در انتها یک کاربرد عملی از مدل بیان میشود. در فصلپنجم، یک سری گزارشهای آماری، براساس حوادثی که در کارگاههای استانقم به وقوع پیوسته است، داده میشود و در انتها نتایج ارزیابی مدل و همچنین محدودیتها و پیشنهادها برای تحقیقات آتی مطرح خواهند شد. فصل دوم: مبانی نظری تحقیق 1-2- مقدمه: مطالعه و بررسي كليه نواحيكاري و عمليات و پروسه توليد، جهت شناسايي عوامل ايجاد كننده خطرات، مهمترين اقدام پيشگيرانه، جهت كاهش حوادث ناشي از كار به شمار ميآيد. پس از مطالعه و بررسي و شناخت كامل اين خطرات، اقدامات بعدي شامل ارزيابي و تجزيه و تحليل مخاطرات شغلي ميباشد كه اين تجزيه و تحليلها، بهعنوان روشي براي افزايش دانش پيشگيري از حوادث بهكار ميروند. اصولا تجزيه و تحليل سيستمها نیاز به مهارت بالایی دارد و بايستي توسط تيم كاملي از كارشناسان كه نسبت به سازمان خود شناخت كامل دارند صورت پذيرد. انتخاب روش درست شناسايي ريسك به كارايي روش انتخابي و تعيين دقيق ريسكها ميانجامد، همچنين درصورتيكه ريسك هر فرآيند بهدرستي شناخته شده باشد، تعيين ريسك قابل قبول و اقدامات اصلاحي جهت كاهش ريسك ملموستر است(ارقامی & بویا, 1385)(ستاره & کوهپایی, 1384) (کوهپایی, ستاره, & اعلایی, 1385)(سلطانی نسب, خادمی, حسنی, شعبانی, & حسنی, 1386). درنتیجه میتوان با بررسی و ارزیابی تمامی جنبههای یک ریسک یا خطر، در مورد پذیرفتنی بودن و یا غیرپذیرفتنی بودن آن نظر داد. 2-2- نظریههای مختلف مرتبط با ارزیابیریسک: ریسکهایی که در یک سیستم وجود دارند باید ارزیابی شوند. ارزیابیها، شکلهای گوناگونی به خود میگیرند. یکی از کاربردهای ارزیابی ریسک، قضاوت در مورد این است که یک سیستم تا چه اندازه ایمن است و کدام اقدامات ایمنی برای سیستم ضروری است. روشهای مختلفی برای ارزیابی ریسک وجود دارد و میتواند به صورت ارزیابی کمی و یا کیفی صورت گیرد. 1-2-2- ارزيابي کمی ریسک: ارزیابی ریسک، به روش کمی در بسیاری از آنالیزهای ایمنی به کار میرود. در این روشها احتمال وقوع يك حادثه خاص و پيامدهاي آن محاسبه يا برآورد ميگردد و سپس از معيار عددي بدست آمده، میتوان براي قضاوت در مورد پذيرفتني بودن ريسك یا خطر استفاده کرد. انجام برآوردهای عددی بسیار مشکل بوده و به تلاش و کار قابل ملاحظهای نیاز دارد. از این رو روشهای ارزیابی کیفی ریسک در صنایع و کارگاهها رواج بیشتری دارد CITATION سلط86 \l 1065 (سلطانی نسب, خادمی, حسنی, شعبانی, & حسنی, 1386). 2-2-2- ارزیابی کیفی ریسک: در ارزیابی کیفی ریسک، ریسکها شناسایی میشوند و با توجه به احتمال رخداد، پیامد خطر و فاکتورهایی مانند چارچوب زمانی و تحمل خطر و... رتبهبندی شده و به دستههای توصیفی تقسیم میشوند. تفاوت ارزیابی کیفی ریسک با ارزیابی کمی ریسک در اینست که در روش کیفی، محاسبه ارزش ریسک به صورت نسبی صورت میپذیرد و معمولا از پرسشنامه و تجارب کارکنان و مشاورین استفاده میشود تا بتوانند به هر ریسک امتیازی بدهند. اما روشهای کمی با پارامترهای اقتصادی و مقادیر واقعی پول در ارتباط هستند. 3-2- روشهای ارزیابی ریسک: امروزه استفاده از روشهاي ارزيابي ريسك در صنايع مختلف رو به گسترش است به گونهای که در حال حاضر بيش از 70 نوع مختلف روشهای کمی و کیفی ارزیابی ریسک در دنيا وجود دارد. اين روشها معمولا براي شناسايي، كنترل و كاهش پيامد خطرات به كار ميروند. عمده روشهاي موجود در ارزيابي ريسك، روشهاي مناسبی در جهت ارزيابي خطرات بوده و نتايج آنها را ميتوان در جهت مديريت وتصميمگيري درخصوص كنترل و كاهش پيامدهاي آن بدون نگراني بهكار برد. اين روشها نسبت به يکديگر داراي مزايا و معايب مختلف هستند. لذا سازمانها بايد بتوانند از انواع روشهاي ارزيابي ريسك يكي يا تلفيقي از چند مورد را بسته به پيچيدگي فعاليتهایشان انتخاب نمايند. 1-3-2- چند نمونه از روشهای ارزیابی ریسک: روش Kroner: ارزیابی ریسک را درجهبندی ریسک خطرات، با توجه به ضریب شدت حادثه در تکرار خطر تعریف میکنند. روش William Fine: در این روش ریسک را تابعی از احتمال وقوع خطر، پیامد ناشی از آن و میزان تماس با خطر تعریف میشود. روش Rolin Geronsin: ارزیابی ریسک، فرآیند برآورد احتمال وقوع یک رویداد در اهمیت یا شدت اثرات زیانآور آن است. روش Robin Tait و Sue Cox: ارزیابی ریسک را در دو بخش تجزیه و تحلیل ریسک و ارزشیابی ریسک در نظر میگیرند که ماتریس ارزیابی ریسک، براساس پیامد و احتمال وقوع خطر استوار است. روشN.Anderson Robert: ارزيابي ريسك، براساس دو عنصر اوليه ريسك يعني شدت آسيب و احتمال وقوع يك خطر بنا نهاده شدهاست كه احتمال وقوع خطر با توجه به ميزان تماس با خطر، تعداد افرادي كه با خطر مواجهاند، فاكتورهاي محيطي و قابليت اعتماد عملكرد ايمني، تعيين میشوند. روش Nick W.Hurst: ارزيابي ريسك در قالب برآورد ريسك و ارزشيابي ريسك مورد مطالعه قرار میگیرد، بهگونهای که در برآورد ريسك، بزرگي ريسك و در ارزشيابي، ميزان اهميت ريسك تعيين ميشود. روش Lars Harms Ringdahl: ارزیابی ریسک را تابعی از احتمال وقوع حادثه و پیامد ناشی از آن درنظر میگیرد و آنرا به صورت سه دسته ارزیابی غیررسمی، ارزیابی کیفی و ارزیابی کمی تقسیمبندی میکند. 4-2- چارچوب مدل فرضی: مدلی که دراین تحقیق برای ارزیابی و مدیریت ریسک ارائه شدهاست شامل 5 مرحلهی اصلی است: تعیین شاخصها و معیارهایی برای ارزیابی ریسک گروهبندی دادهها براساس شاخصهای تعیین شده تعیین سطح ریسک برای هر گروه شناسایی نقاط پرریسک و حادثهپذیر تحلیل و ارزیابی مدل فرض براین است که ارائه این مدل، به عنوان زمینهای برای تصمیمگیریها در آینده بهکار گرفته خواهدشد. درواقع مدیریت هر سیستم، تصمیمگیرنده اصلی برای اجرای پیشنهادها است و اقدامات ایمنی لازم را باید به مرحله اجرا درآورد. 5-2- مفاهیم و متغیرهای مهم 1-5-2- حوادث ناشي از کار: حوادث ناشی از کار، عبارت از حوادثي است که حين انجام وظيفه و به سبب آن براي کارگر اتفاق ميافتد. مقصود از حين انجام وظيفه تمام اوقاتي است که بيمهشده در کارگاه، موسسات وابسته، ساختمانها و محوطه آن مشغول کار باشد و يا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه مامور انجام کاري ميشود. ضمنا اوقات رفت و آمد بيمهشده از منزل به کارگاه و يا بالعکس نيز جزء اين اوقات محسوب ميشوند. همچنين حوادثي که حين اقدام براي نجات ساير بيمهشدگان آسيبديده و مساعدت به آنان اتفاق ميافتد، حادثه ناشي از کار محسوب خواهد شد(ماده 60 قانون تامين اجتماعي). 2-5-2- علل حوادث ناشی از کار: مطالعات و بررسیهای انجام شده در سالهای اخیر نشان دهنده این حقیقت است که به طور کلی حادثه ناشی از کار علت واحدی ندارد و معلول علل فنی و انسانی میباشد. این علل بستگی به نوعکار، محیط، شرایط انجام کار و ابزار مورد استفاده دارد و میتوان آنها را به سه دسته علل مستقیم، غیرمستقیم و علل اساسی(پایه) تقسیم کرد. 1-2-5-2- علل مستقیم: حادثه زمانی رخ میدهد که یک شخص یا یک شی با مقادیری از انرژی یا موادخطرناک روبرو گردد که توان جذب ایمن آن را نداشته باشد. این انرژی و مواد خطرناک جزء علل مستقیم هستند. 2-2-5-2- علل غیرمستقیم: علل مستقیم خود در نتیجه اعمال ناایمن و یا شرایط ناایمن یا هر دوی آنها به وجود میآیند که این اعمال و شرایط ناایمن را علل غیر مستقیم مینامند. 3-2-5-2- علل اساسی: علل غیرمستقیم نیز در نتیجه تصمیمات و سیاستهای ضعیف مدیریت و یا فاکتورهای مدیریتی و فردی به وجود میآیند که به این علل، علل اساسی میگویند. 3-5-2- حادثه: براساس تعريف، «حادثه» رويداد پيشبينينشده و ناخوشايندي است كه فعاليتهاي كاري را دچار وقفهكرده و ممكن است با جراحت يا خسارت مالي نيز همراه باشد. در دايرهالمعارف سازمان بينالمللي کار، حادثه چنين تعريف شدهاست: "حادثه عبارت است از يک اتفاق پيشبيني نشده و خارج از انتظار که سبب صدمه و آسيب گردد". 1-3-5-2- حادثه خفيف: زمانيکه جراحت فرد حادثهدیده نياز به طول درمان کمي داشته باشد و يا اصلا نياز به معالجه نداشته باشد حادثه خفيف ناميده ميشود. 2-3-5-2- حادثه شديد: حادثهای که منجر به جراحات مهلک و جدي شود و يا منجر به نقص عضو کلي - دائمي يا نقص عضو جزئي – دائمي و يا نقص عضو موقت گردد حادثه شديد ناميده ميشود. 3-3-5-2- شبه حادثه: شبهحادثه عبارت است از رويدادي که ميتوانسته باعث بروز زيان شود، اما بر اثر خوش شانسي (و نه بر اثر طراحي) بدون زيان پايان گرفتهاست. به عبارتي به حوادثي که اتفاق ميافتد ولي پيامد حادثه (تلفات، مرگ، بيماري و يا جراحت) ندارند شبهحادثه ميگويند. بنابراين، بهراحتي ميتوان نتيجهگرفت که عوامل بهوجودآورنده حادثه و شبهحادثه يکي بوده و از ديدگاه ايمني و بررسي علل بروز حادثه، ارزش آنها با هم يکسان است. 4-5-2- حادثهپذيري: بررسي آمار حوادث دراکثر کشورها نشان ميدهد که پراکندگي حوادث درمورد اشخاص درمعرض خطر يکنواخت نيست و در شرايط مساوي، سه چهارم از حوادث براي يک چهارم از افراد درمعرض خطر اتفاق ميافتد. اين پديده به نام حادثهپذيري خوانده شده و براي اولين بار اين اصطلاح توسط "فارمر" درسال 1932 بهکار برده شد. 5-5-2- حادثهپذير: اشخاص حادثهپذير به افراد حساس به حادثه به علل ويژگيهاي انساني گفته میشود و بايد دانست که اين حساسيت درتمامي افرادجامعه وجوددارد و تنها ميزان آن دراشخاص متفاوت است. تحقيقات درمورد اين گروه نشان دادهاست که اين امر کم و بيش با حواسپرتي، عصبانيت، روحيهي ماجراجويي و اقدام به کارهاي خطرناک براي نشاندادن استقلال درکار بستگي دارد و ضمنا به عقيده گروهي از محققين، تاثير حادثه اول بر روي شخص نيز در پيدايش خاصيت حادثهپذيري نقش موثري دارد که اين امر تحت عنوان نظريه علل حوادث مطرح ميگردد. 6-5-2- خطر: پتانسيل بالقوه يک عامل را خطر ميگويند. خطر بهمعني عامل بالقوه آسيبهايي ازجمله: مجروحيت يا ناخوشي، خسارت به اموال، تجهيزات، محصولات يا محيط زيست، ضايعات توليد و افزايش بدهيها ميباشد. بهعبارت ديگر، خطر شرايطي است که تماس نامطلوب با يک منبع انرژي را فراهم ميسازد. 1-6-5-2- خطرات آني: به خطراتي گفته ميشود که آثار آن بلافاصله قابل مشاهده و ملموس بوده و منجر به بروز حوادث ناشي از کار ميگردند. اینگونه خطرات تحت عنوان خطرات ایمنی بررسی میشوند. 2-6-5-2- خطرات آتي: به خطراتي گفته ميشود که آثار آن بلافاصله قابل مشاهده و ملموس نبوده و منجر به بروز بيماريهاي شغلي ميگردند. اینگونه خطرات تحت عنوان خطرات بهداشتی بررسی میشوند. 7-5-2- مخاطره: قرارگرفتن نسبي درمعرض يک خطر، مخاطره ناميده ميشود. مخاطره عبارت است از قرارگرفتن درشرايطي که پتانسيل آسيبرساني در آن شرايط نهفته است. وجود مخاطره، درگرو وجود خطر است. ولي برعکس اين گزاره مصداق ندارد، يعني وجود يک مخاطره به آن معني نيست که حتما خطر وجود دارد و با اقدامات پيشگيري و مديريت مناسب ايمني و بهداشت ميتوان مخاطره مربوط به يک خطر را به کمترين مقدار ممکن رساند. درمقايسه با خطر که عبارتاست از شرايطي که پتانسيل آسيبرساني دارد. ميتوان مخاطره را قرارگرفتن درمعرض شرايطي که پتانسيل آسيبرساني دارد، ناميد. بهعبارتي ميتوان مخاطره را درمعرض يا مستعد آسيب بودن و يا چيزي که ايجاد خطر ميکند، دانست. 8-5-2- ايمني: اصطلاح ايمني يک عبارت نسبي است و در بسياري از منابع قديمي به صورت فرار از موقعيتهايي که ميتواند باعث مرگ، جراحت، بيماري شغلي يا صدمه و خسارت تجهيزات گردد، تعريف ميشود. يعني ايمني شرايطي است که منابع انساني را از عوامل مضري که ميتواند سلامتي آنان را بهخطر اندازد، مصون ميدارد. درمقايسه با مخاطره، مفهوم ايمني درنقطه مقابل آن قراردارد، بدينمعني که اگر قرارگيري نسبي درمقابل خطر، مخاطره باشد، فرار نسبي از خطر، ايمني نام دارد. 1-8-5-2- ايمني سيستم: شاخهاي از مهندسيسيستم است که با بهکارگيري اصول علمي و مهندسي و مديريتي، درپي دستيابي به ايمني مناسب و کافي، شناسايي بههنگام خطرات و آغاز مقدمات پيشگيريکننده درکل عمر سيستم با درنظرگرفتن محدوديتهاي بازده، زمان و هزينه است. 2-8-5-2- تحلیل ايمني سيستم: تحلیل ايمني سيستم يکي از روشهاي موثر براي تجزيه و تحليل سيستمها درجهت شناسايي و ارزيابي خطرات و ويژگيهاي مربوط به ايمني سيستم ميباشد که از سه عنصر اساسي، شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک خطرات شناسایی شده و ارائه پیشنهادهایی برای اقدامات ایمنی تشکيل شده است. 9-5-2- بازرس: بازرسکار، طبق مادهی 96 قانونکار، مسئولیت بازرسی از کارگاههای مشمول قانونکار را دارد که این بازرسیها عبارتند از بازرسهای ادواری، که سالی یکبار و یا 6 ماه یکبار از کارگاهها صورت میپذیرد؛ بازرسی موردی، که خودش شامل سه بخش است بازرسی جهت سخت و زیانآور بودن محیطکار، بازرسی از حوادث ایجاد شده در کارگاهها، بازرسی اتباع بیگانه غیرمجاز و آخرین وظیفه یک بازرس طبق مادهی 88 قانونکار، بازرسی از نقشههای ساختمانی کارگاهها است. 10-5-2- بازرسی: هدف اصلی در هر بازرسی، یافتن خطرات به منظور تعیین و اجرای اقدامات مناسب در برابر آنهاست. در هر بازرسی باید مورد بازرسی، مکان، زمان و چگونگی و نحوه انجام این کار مشخص شود. همچنین توجه به مواردی که شرایط غیرایمن و غیربهداشتی را گسترش میدهد، از جمله: استرسها، پوشش نامناسب، فشار، سرما یا گرمای بیش از حد، ضایعات شیمیایی حاصل از واکنشهای صورت گرفته، استفاده نادرست از مواد شیمیایی و... بسیار حائز اهمیت است. 1-10-5-2- بازرسی ادواری: بازرسیهای دورهای محیطکار، یکی از قسمتهای مهم برنامه بهداشت و ایمنی میباشد. از جمله اهداف بازرسی، کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کارها و خطرات ناشی از آنها، شناسایی خطرات موجود(بالفعل) و خطرات بالقوه محیطکار و تعیین و شناسایی عوامل ایجاد کننده خطر میباشد. هر بازرس در ابتدای هر سال یک برنامه زمانبندی مشخص، برای بازرسی از کارگاههای گروه خود را تنظیم میکند و قبلا زمان بازرسی به شرکتها اعلام میشود. 2-10-5-2- بازرسی موردی: بازرسیهای موردی تنها در موارد و تحت شرایط خاصی صورت میپذیرد که از جمله این موارد عبارتند از بازرسی از حوادث، صدور پروانه(طبق ماده 87 قانون کار)، پروانه کسب برای اتحادیهها و اصناف، شکایت کارگری، طبقهبندی مشاغل، مقاوله نامه کار کودک، بررسی دیگ بخار و.... 11-5-2-کمیته حفاظت فنی و بهداشت: در کارگاههایی که بیش از 25 نفر کارگر و یا با داشتن کمتر از 25 نفر کارگر، نوع کار آنها ایجاب مینماید؛ کارفرما طبق مادهی 93 قانون کار مکلف است کمیتهای به نام کمیتهی حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل دهد. اعضای این کمیته شامل یک مسئول ایمنی، یک مسئول بهداشت حرفهای، یک مسئول فنی، یک نمایندهی کارگر و یک نماینده کارفرما میباشد. 1-11-5-2- وظایف کمیته حفاظت فنی و بهداشت: این اعضا موظفند طبق مواد 5 الی 7 آیین نامهی کمیته حفاظت و بهداشت کار، نسبت به تشکیل جلسات بهصورت ماهیانه و ارسال صورت جلسات خود به ادارهکار و اموراجتماعی محل اقدام نمایند. همچنین این کمیته موظف است هر سال یکبار مسئول ایمنی خود را تایید صلاحیت کند. مدیریت بایستی از طریق این کمیتهها، سیاست کارگاه را در زمینه حفاظت و ایمنی به اطلاع کلیه کارکنان برساند و کارگران نیز باید به همین ترتیب نظریات و پیشنهادهای خود را در این مورد به اطلاع مدیریت برسانند. به طور خلاصه وظیفه آن عبارت از تسهیل تفاهم بین مدیریت و کارکنان، به منظور بهبود وضع ایمنی و حفاظت در کارگاه میباشد. 12-5-2- مسئول ایمنی: یکی از اعضای مهم کمیتهی حفاظت فنی و بهداشت، مسئول ایمنی میباشد. مهمترین وظیفه مسئول ایمنی، راهنمایی برای کاربرد فنون موثر در استفاده بهتر از منابع و انجام بررسیها است. درواقع میتوان گفت که مسئول ایمنی پیش از بروز حادثه و پس از آن وظایفی را به عهده دارد از جمله مشاوره با مدیریت، درتعیین یا تدوین خطمشیها، همکاری در برنامههای آموزشی اعضای تیم بررسی، فراهمآوردن زمینه جهت نگهداری وسایل و ابزار کار و... میباشد. 13-5-2- بیمهی مسئولیت مدنی: بیمهی مسئولیت مدنی عبارت است بیمهنامهای که کارفرما به صورت بینام برای بعضی و یا کل پرسنل، با یکی از شرکتهای بیمه طرف قرارداد منعقد مینماید تا درصورت بروز حوادث نسبت به پرداخت دیه به کارگران اقدام نماید. 14-5-2- ريسک: ريسک یا خطرپذیری، يکي ديگر از مفاهيمي است که برپايه مفهوم خطر، توضيحدادهميشود و عبارت است از احتمال بروز پيامد ناشي از يک خطر. ريسک، يک مفهوم احتمالي بوده و در آن تبديل شدن خطر به يک حادثه مطرح است. به عبارت دیگر ريسک، احتمال آن است که آسيب ناشي از خطر به وقوع بپيوندد، يعني احتمال اينکه واقعه نامطلوب مشخصي درنتيجه بالفعل شدن خطر توسط يا حين انجام فعاليتهاي کاري و يا توسط محصولات و خدمات توليد شده از طريق فعاليتهاي کاري، اتفاق افتد. بهطورکلي ريسک يک شاخص است که برآورد ميگردد. 15-5-2- ارزیابی ریسک: ارزیابی ریسک به ایجاد زمینه برای تصمیمگیری در میان دو گزینه یعنی پذیرش وضعیت فعلی و ریسکهای آن و یا تصمیم به ارتقاء وضعیت ایمنی موجود اتلاق میشود. ارزیابی ریسک درواقع ایجاد تمایز و تفکیک میان ریسکهای مهم و ریسکهایی است که اهمیت کمتری دارند. 1-15-5-2- ضرايب ارزيابي حوادث: براي ارزيابي کارکرد ايمني، بايد متغيرهاي ويژهای را که در پيوند با وضعيت ايمني هستند، درنظر گرفته شود و با يکديگر مقايسه نمود. اين کار با روشهاي گوناگون امکانپذير است. درآغاز ممکن است چنين به نظر برسد که مقايسهي شمار حوادث، ميتواند معیار ارزيابي حوادث تلقی شود. ولی بايد توجه داشت که شمار حوادث تنها يک دادهي خام میباشد و نميتواند پايه ارزيابي قرارگیرد. به همين دليل براي مقايسه رخدادهای حوادث از ضرايب استاندارد شده استفاده ميشود. برخي از اين ضرايب بسيار ساده و قابل فهم بوده و در صنايع اغلب کشورهای جهان و نيز در کشور ما پذيرفته شدهاند. 1-1-15-5-2- ضريب تکرار حادثه: منظور از ضريب تکرار حادثه، يا ضريب تعداد حادثه، يا ضريب فراواني حادثه، تعداد حوادث و تصادفاتي است که در مدت معين(معمولا يک سال) منجر به ضايعات انساني(اعم از تلفات، نقص عضو جزئي يا کلي و بيماريهاي شغلي) ميشود. اين ضريب بيانگر نسبت شمار حوادث در يک مدت معين به ساعت کار سودمند کارگران در همان مدت براي کار سالانه 500 کارگر است. 2-1-15-5-2- ضريب شدت حادثه: چون پيامد حوادث گوناگون با يکديگر متفاوت است ممکن است حتي با يکسان بودن ضريب تکرار حوادث در صنايع، زيانهاي ناشي از آنها با يکديگر متفاوت باشد. بههمين دليل از ضريب استاندارد شده، شدت حادثه استفاده ميشود. در اين ضريب بهجاي شمار حوادث، شمار روزهاي کاري از دست رفته در مدت زمان کاری سودمند کارگران در همان مدت به کار ميرود. 3-1-15-5-2- ضريب وقوع حادثه: يکي ديگر از ضرايب ارزيابي حوادث که در اينجا به آن اشاره ميشود، ضريب وقوع حادثه ميباشد. اين ضريب بيانگر تعداد موارد مرگ و ميرهاي شغلي، آسيبهاي حرفهاي و بيماريهاي شغلي است که در يک جامعه صنعتي صد نفري در طول مدت يکسال گزارش ميشود. 16-5-2- دادهکاوی: دادهکاوی، فرآیند کشف خودکار دانش مفید از انباردادههای حجیم است. دادهکاوی پل ارتباطی میان علمآمار، کامپیوتر، هوشمصنوعی، شناسایی الگو، یادگیری ماشین و بازنمایی بصری داده میباشد. دادهکاوی فرآیندی پیچیده جهت شناسایی الگوها و مدلهای صحیح و جدید و به صورت بالقوه مفید در حجم وسیعی از دادهها میباشد؛ به شکلی که این الگوها و مدلها برای انسان قابل درک باشند. دادهکاوی برروی دادههایی اعمال میشود که بدون هیچ پیشفرضی، قبل از فرایند دادهکاوی و نتایج احتمالی، گردآوری و ذخیره شدهاند با این تفاوت که در آمار، دادهها برای پاسخ به سوالات مشخص گردآوری میشوند. 1-16-5-2- اهداف دادهکاوی: دو هدف عمده دادهکاوی پیشبینی و توصیف است. دادهکاوی پیشگویی کننده با استفاده از مجموعهدادهها، مدلهایی را برای توضیح سیستم تولید میکند که با استفاده از آنها میتوان عملکرد متغیرهای مختلف را پیشبینی کرد. بنابراین هدف از دادهکاوی پیشبینی کننده، تولید مدلی است که با استفاده از کد اجرایی، وظایفی چون پیشبینی، رتبهبندی و تخمین را انجام دهد. دادهکاوی توصیفی، اطلاعات جدید و غیربدیهی را براساس مجموعه دادههای دردسترس تولید میکند تا الگوهای رفتاری متغیرها را تشریح کند. هدف دادهکاوی تشریحی، دستیابی به درک کاملی از سیستم تحت بررسی با استفاده از الگوهای پنهان و روابط درون مجموعههای دادهای است. 6-2- پایگاهدادههای حوادث: آژانسهاي عظيم و گروههاي علاقهمند، هرکدام برطبق اهداف و مقصود خود به جمعآوري دادههای حوادث ميپردازند. آژانس حفاظت از محيط امريکا(EPA)، نيازمند امکانات پوششي، تحت برنامهي مديريت ريسک(RMP) ميباشد تا بتواند حوادث را با توجه به يک سري از معيارها و امکانات گزارش دهد. اين اطلاعات در بخشهاي 5 ساله جمعآوري شدهاند. مجموعهدادهها با رکوردهايي از سال 1995 تا 1999 قبلا به صورت عمومي بر روي وب سايت EPA موجود بودند اما به دنبال رخدادهاي 11 سپتامبر، اين مجموعهداده، ديگر به صورت عمومي موجود نميباشد. به علاوه تکهاي از دادهها که شامل رکوردهايي از سال 1999 تا 2004 ميباشند هرگز به صورت عمومي آشکار نشدند(Keren, Anand, & Mannan, 2006). درحاليکه پايگاهداده حوادث RMP-EPA موجود نميباشد، دو منبع ديگر به صورت عمومي موجود است: آژانسي براي نمونه مواد سمي و ثبت بيماريها(ATSDR). "نمونههاي خطرناک و پايش رخدادهاي خيلي خيلي فوري"، مجموعهداده (HSEES) و گارد ساحلي آمريکا "مرکز پاسخگويي ملي"، پايگاهداده(NRC). HSEES، شامل دادههايي با کيفيت بالا و معتبر ميباشد. محدوديت اصلي HSEES اينست که موادي که درگير در یک حادثه هستند ثبت نمی شود. به علاوه دادهها فقط از 15 ايالت آمريکا جمعآوري شدهاند که درواقع مجموعهداده نسبتا کوچکي ميشود(Keren, Anand, &Mannan, 2006). مرکز پاسخگويي ملي(NRC)، نقطهي ائتلافي براي تمامي گزارشات مرتبط با نفت، مواد شيميايي، راديولوژي، بيولوژي و تخليه اتولوژي به درون محيط، در هر مکاني درآمريکا و سرزمينهاي تحت قلمرويش ميباشد. NRC، 24 ساعت در شبانهروز، 7 روز در هفته و 365 روز سال فعال است. به علاوه گزارشات به صورت عمومي جمعآوري ميشوند، اين گزارشات به مکان جغرافيايي خاصي محدود نیستند و با توافقنامههاي انجام شده با چندين آژانس ديگر، اين اطلاعات دراختیار گارد ساحلي امريکا قرار میگیرند. دادههاي جمعآوري شده توسطNRC به شکل فايلهاي Excel برروي وب سايت NRC موجود هستند(از سال 1982 تا 2010). در اين زمينه یک حکم قانوني وجوددارد که اگر ماده شيميايي آزاد شده در محیط، بالاتر از حد تعیین شده باشد باید به این پایگاهداده گزارش شود (Keren, Anand, & Mannan, 2006). یکی از مشکلات سيستم NRC-IRIS جمعآوری گزارشات حوادث، نزدیک به زمان وقوع حادثه است که باعث میشود تا رکوردهای پایگاهداده، اغلب داراي مستندسازي خوبي نباشند. علاوه برآن تعداد زیادی رکورد تکراری برای هر گزارش ایجاد میشود، زيرا هر شخصی به آساني میتواند حادثه را به پایگاهداده گزارش دهد و به عنوان یک رکورد جدید ثبت کند. يکي دیگر از محدوديتهاي پايگاهداده NRC، نبود جزئیات حوادث است. به طور مثال نمیتوان به کمک اين دادهها، علت اصلي حوادث را مورد بررسی قرارداد(Anand, Keren, Tretter, Wang,O’Connor, & Mannan, 2006). 7-2- تکنيکهاي دادهکاوي در تحليل پايگاهدادههای حوادث دادهکاوي شامل تکنيکهاي متنوعي ميباشد که ميتواند در دو گروه دستهبندي شود: تکنيکهاي کلاسيک مانند آمارها و مجاورت تکنيکهاي نسل بعديمانند درخت تصميمگيري و قوانين انجمني 1-7-2- تکنيکهاي کلاسيک 1-1-7-2- آمارها: بهطورکلي در بررسي پايگاهداده حوادث، گروهبندي رکوردها با مقادير مشابه، به شناسايي الگوها کمک خواهدکرد. برای مثال محاسبهي تعداد رکوردهايي که علت اصلي حادثه، خطاي انساني است (Anand, Keren, Tretter, Wang, O’Connor, & Mannan, 2006). درفرآيند اکتشاف پايگاهداده، زمانی استفاده از آمار سودمند است که نیاز به اطلاعات زیر باشد: شناسايي الگوها در پايگاهداده. پيشگويي احتمال رخدادهايي که اتفاق خواهند افتاد. شناسايي الگوهاي مهم، مانند پیوند بين علل و وقايع. توسعهي مدلهاي پیشبینی. 2-1-7-2- مدلهاي رگرسيون: تکنيکهاي سنتي مانند مدل رگرسيون، در پيداکردن معياري بين يک متغير هدف و متغيرهاي وابسته مفید هستند. فهميدن کاربردهاي عملي مدلهاي رگرسيون در پايگاهداده حوادث مشکل است. 3-1-7-2 نزديکترين همسايگي: نزديکترين همسايگي، يک تکنيک پيشگويي است که مقدار يک متغير موردنياز را برطبق مقادير اين متغير، در حالتهاي ديگري که خصوصيات مشابه دارند پیشبینی ميکنند. 2-7-2- تکنيکهاي نسل بعدي: اين تکنيکها در دو دههي گذشته توسعه پيدا کردهاند و به طور کلي زماني که دادهکاوي بهصورت يک محتوي عمومي ذکر شده بود به اين تکنيکها استناد ميشد. درادامه مفهوم درخت تصميم توضيح داده خواهد شد. 1-2-7-2- درخت تصميمگيري: يک درخت تصميمگيري، يک الگوريتم ردهبندی است که سعی میکند تا دادهها را برطبق مجموع قوانینی که در آنها شناسایی شدهاند دستهبندی کند. درختهاي تصميمگيري اساسا براي بررسي داده و توليد يک درخت و قوانين آن استفاده ميشود. درختها از طريق يک بخشبندي داده به درون گروههاي گسسته با هدف ماکزيممکردن فاصله ايجاد ميشوند(گروهها بايد شامل بيشترين اقلام ممکن با خصوصيات مشابه باشند). درختهاي تصميمگيري ميتوانند به خوبي براي يک پيشگويي و يا براي شناسايي متغيرهاي مهم استفاده شوند. فرآيند پيشگويي برپايه دادههاي تاريخي ساخته ميشود. شکل 1-2، يک فرآيند پيشگويي براي اعطاي وام به متقاضيان را نشان ميدهد که متقاضيان اين وام را به دارندگان ريسک اعتباری خوب و بد تقسيم ميکند. شکل1-2، از يک درخت باينري استفاده ميکند که البته نودهاي تصميمگيري ميتوانند به بيشتر از دو شاخه تقسیم شوند. در اين حالت دو گره نهايي شامل ريسک خوب و بد داريم که موجب مي شود فاصلهها ماکزيمم شود. شکل 1-2: درخت تصمیمگیری 2-2-7-2- قوانين انجمني: قوانين انجمني به عنوان استقرار قانون شناخته ميشوند و اساسا در تحليل سبد بازار استفاده ميشوند. تحليل سبد بازار، در شناسايي روابط ميان محصولات خريداري شده توسط يک مشتري خاص کاربرد دارد(Anand, Keren, Tretter, Wang, O’Connor, & Mannan,2006). به طور مثال اگر قانون،"مشترياني که پوشک خريداري کردهاند، احتمال دارد مشروب هم بخرند" از پايگاهداده استخراج شود، حالتهای زير را خواهیم داشت: اگر پوشک خريداري شود در 40% حالات مشروب هم خريداري خواهد شد(اطمينان). اين الگو در 7% همهي معاملات خريد اتفاق خواهد افتاد(پشتيباني). دراین صورت علاوه بر اينکه يک الگو شناسايي شده است، اطلاعات تحليلي؛ چگونگي قدرت الگو و همچنين احتمال اينکه دوباره اين الگو اتفاق بيفتد مشخص شدهاند. به طورکلي شکل قانون به صورت زير ميباشد: "اگر رخداد A اتفاق بيفتد سپس رخداد B اتفاق خواهد افتاد، در X% زمانها، و اين الگو در Y% همهي رخدادهاي يک مجموعهداده اتفاق خواهد افتاد".( X: اطمينان و Y: پشتيباني). پشتيباني: احتمال اينکه هر دو رخداد A و B در يک زمان رخ داده باشد را نشان ميدهد. اطمينان: احتمال اينکه رخداد B رخ دهد در زماني که رخداد A رخ داده است را نشان ميدهد.(در واژگان تئوري مجموعهها، اطمينان، احتمال شرطي رخداد B است که A اتفاق افتاده باشد). Lift: نسبت احتمال اينکه B اتفاق خواهد افتاد به زماني که A اتفاق افتاده باشد به احتمال کلي که B اتفاق خواهد افتاد. (مقدار Lift پارامتري است که سطح وابستگي را نشان ميدهد). بهطور مثال نسبت احتمال اينکه مشروب خريداري خواهد شد به زماني که پوشک خريداري شده است به احتمالکلي که مشروب خريداري خواهد شد. مقادير lift ميتواند به سه گروه تقسيمبندي شوند (Keren, Anand, & Mannan, 2006) (Anand, Keren, Tretter, Wang, O’Connor, & Mannan, 2006): L>1: احتمال اينکه رخداد A ظاهر شود در رکوردي يکسان با رخداد B، بزرگتر از احتمال اينکه رخداد B در هر رکوردي در مجموعهداده ظاهر شود(در اين حالت يک وابستگي مثبت بين رخداد A و B وجود دارد). L=1: احتمال اينکه رخداد A ظاهر شود در رکوردي يکسان با رخداد B، مساوي است با احتمال اينکه رخداد B درهر رکوردي در مجموعهداده ظاهر شود( A و B رخدادهاي مستقل هستند). L=2: احتمال اینکه رخداد B ظاهر شود در رکوردي يکسان با رخداد A، دو برابر است با احتمال اينکه رخداد B درهر رکوردي در مجموعهداده ظاهر شود(بنابراين A و B رخدادهاي مستقل نيستند). L<1: احتمال اينکه رخداد A ظاهر شود در رکوردي يکسان با رخدادB ، کمتر از احتمال اينکه رخداد B درهر رکوردي در مجموعهداده ظاهر شود(در اين حالت يک وابستگي منفي بين رخداد A و B وجود دارد). L=0: A و B رخدادهاي انحصاري هستند. 8-2- تکنیکهای دادهکاوی استفاده شده در این تحقیق 1-8-2- ردهبندی: ردهبندی، افراز تراکنشهای مجموعهداده به کلاسهایی از پیش تعیین شدهاست. هر تراکنش، مجموعه خصیصههایی است که با آن توصیف میشود. براساس مقادیر خصیصهها، تراکنش به یکی از کلاسها برچسب میخورد. بنابراین هدف ردهبندی، ساختن تابعی است که هر تراکنش را براساس مقادیر خصیصههایش به یکی از چندین کلاس از پیش تعیین شده نگاشت کند. ردهبندی میتواند برای مدلسازی پیشگویانه و توصیفی استفاده شود. در مدلسازی پیشگویانه، اگر مجموعه مقادیر کلاس هدف گسسته باشد به آن ردهبندی و اگر مجموعه مقادیر کلاس هدف پیوسته باشد به آن رگرسیون میگویند. 2-8-2- خوشهبندی: خوشهبندی، روشی برای گروهبندی تراکنشها، براساس مشخصاتشان در گروههایی است که خصوصیات مشابه دارند. بنابراین نمونهها در یک خوشه، مشابه هستند و نمونههای متعلق به خوشههای مختلف شباهتی به هم ندارند. هدف از خوشهبندی، شکستن دادهها به بخشهای مشابه است تا نظم و الگوها نمایان شوند. کار خوشهبندی بسیار شبیه ردهبندی است. تفاوت آنها دراین است که کلاسها در ردهبندی از پیش تعریف شده و ساخته شدهاند. اما در خوشهبندی، خوشهها در حین تحلیل دادهها بدست میآیند. خوشهبندی دادهها، میتواند بخشی/سلسه مراتبی، کاملا جدا/فازی(همپوشان) و یا کامل/ناقص باشد. 9-2- سوالات اساسی در این پژوهش 1-9-2- سوالات اصلی تحقیق: آیا میتوان مدلی برای ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار ارائه کرد که باعث بهبود و اصلاح ایمنی کار شود؟ آیا ارائه این مدل برای کاهش حوادث ناشی از کار در محیطهای پرخطر و ریسکپذیر موثر خواهد بود؟ آیا میتوان با توجه به این مدل، چارچوبی برای ارزیابی ریسک محیطهای پرخطر پیشنهاد کرد؟ 2-9-2- سوالات فرعی تحقیق: آیا ارائه این مدل در صندوق تامین اجتماعی میتواند ریسکپذیری بیمه شدگان را کاهش خواهد داد؟ آیا میتوان از این مدل در سازمان کار و امور اجتماعی برای ارزیابی و اصلاح قوانینکار استفاده کرد؟ 10-2- مرورادبیات S.Anand و همکارانش(2006)- با دستهبندي اطلاعات پايگاهداده NRC به گروههاي مختلف و با استفاده از تکنيکهاي دادهکاوي همچون قوانین انجمنی، الگوهاي جالبي از حوادث شغلی، درصنعت پتروشيمي آمريکا برطبق خصوصياتي مانند نوع تجهيزات درگير، نوع ماده شيميايي آزاد شده و علت حادثه بدست آوردند(Anand, Keren, Tretter, Wang, O’Connor, & Mannan, 2006). N.Keren و همکارانش(2006)- با استفاده از کاوش در پايگاهداده NRC، سعي کردهاند ريسکهاي عملياتي صنايع شيميايي شهر هريس در ايالت تگزاس آمريکا را شناسايي کنند. آنها از يک ابزار دادهکاوي شناخته شده به نام قوانين انجمني و به طور خاص از متولوژي Lift، براي درجهبندي ريسک نقص دستگاههايي که در يک فرآيند شيميايي درگير هستند، استفاده کردهاند (Keren, Anand, & Mannan, 2006). A.Meel و همکارانش(2007)- از روش بیزین براي پيشبيني تکرار حوادث، علت واقعه، تجهيزات درگير و نتيجه حادثه استفاده کردهاند. در اين مطالعه، از تحليلهاي پويايي در حوادث ناشي از کار در پايگاهداده NRC استفاده شده است تا مدلي از نرخ رويدادهاي حوادث، با استفاده از روش بیزین در شرکتهاي پتروشيمي و موادشيميايي و با توجه به فيلد علتحادثه (مانند نقص دستگاه، خطاي کارگر و ...) طراحي شود(Meel, O’Neill, Levin, Seider, Oktem, & Keren, 2007). ج.شهرابی و ش.پرهیزی(2008)- با رویکرد کاوش در داده و استفاده از تکنیکهای مختلف دادهکاوی، به ارائه یک متولوژی نوین در تحلیل ریسک و بررسی حادثه به نام DMAA پرداختهاند. این متولوژی با انتخاب نوع و توالی تکنیکهای مناسب دادهکاوی به شناسایی و طبقهبندی عوامل موثر بر بروز حادثه میپردازد. همچنین طبقهبندی و خوشهبندی حوادث، شناسایی قوانین حاکم بر حادثه و پیشبینی وقوع حوادث، از نتایج این متولوژی میباشد(شهرابی & پرهیزی, ارائه یک متدولوژی نوین در تحلیل حوادث با استفاده از تکنیک های داده کاوی, 1387). در سری دوم از مقالات متولوژی ارائه شده، به منظور تحلیل ریسک و بررسی حوادث روی داده، یک مجتمع پتروشیمی به صورت مطالعه موردی درنظرگرفته شدهاست(شهرابی & پرهیزی, استفاده از متدولوژی DMAA در یک مطالعه ی موردی در یک مجتمع پتروشیمی, 1387). B.Fabiano و همکارانش(2008)- نرخ صدمات شغلی مرتبط با بخشهای مختلف کشور ایتالیا را در مدت 2000 تا 2004 خارج کردند و به مقایسه شرایط کاری کارمندان موقتی و دائمی با استفاده از شاخصهای شدت حادثه و خصوصیات نیروی کار پرداختند. دادهها از سازمان ملی بیمه مصدومیت کار ایتالیا تهیه شدهاست که مربوط به سه شرکت تولیدی بزرگ میباشند. نتایج براساس تعامل بین شاخص تکرار حادثه(FI) و خصوصیات نیروی کار و همچنین براساس شاخص شدت حادثه(SI) درنظرگرفته شدهاست، FI و SI در بیشتر بخشهای صنعتی خطرناک، برای کارگران موقتی بیشتر از کارمندان دائمی است. شواهد برپایهی پاسخهایی است که کارگران موقتی مصدوم شده انجام دادند. پرسشنامه براساس متغیرهای مرتبط با خصوصیات شخصی پاسخدهندهها جمعآوری شدهاند. تحلیل پرسشنامه با استفاده از ANOVA و متولوژی تحلیل پاسخ، صورت گرفته است که نشان میدهد بین ماموریتهای کاری کوتاهمدت و دورههای آموزشی نامناسب و افزایش FI ارتباطی وجود دارد که دلیل آن میتواند فقدان تجربه در دورههای آموزشی کوتاه مدت باشد(Fabiano, Currò, Reverberi, & Pastorino, 2008). M.Sari و همکارانش(2009)- یک متدولوژی برای توسعه یک مدل که شامل تعداد روزهای از دست رفته حوادث، در یک معدن زغال سنگ در ترکیه میباشد مطرح کردند. در اولین گام از متولوژی مطرح شده، با استفاده از توزیعهای احتمالی آماری مناسب، تکرار و شدت حوادث مدل میشود. سپس دو توزیع بدست آمده، به وسیلهی شبیه سازی مونت کارلو به منظور ایجاد سطوح ریسک نسبی سالیانه ترکیب میشوند و در نهایت یک مدل پیشبینی ساده، برای پیشبینی سطوح ریسک مورد انتظار ایجاد میشود که برای ایجاد آن از تکنیک تجزیه، در تحلیل سری زمانی استفاده شده است(Sari, Selcuk, Karpuz, & Duzgun, 2009). ا.ميرآبادي و ش.شريفيان(2010)- به کمک قوانين انجمني، به تحليل حوادث، کشف همبستگيها و الگوهای جدید در ميان دادههاي حوادث راه آهن ايران پرداختهاند. در اين مقاله از CRISP-DM، به عنوان يک متولوژي دادهکاوي و ابزار نرمافزاري 12.0 Clementine براي رسيدن به اهداف ذکر شده استفاده شده است. تعداد 6500 رکورد از پايگاهداده حوادث راهآهن ايران(RAI) از سال 1996 تا 2005 به منظور توسعه و بهبود مقررات و قوانين انتخاب شدهاند. در اين تحقيق، شرايط حادثه و روابط کشف شده، در ميان بيشترين فاکتورهاي حوادث عمومي مانند (خطاي انساني، واگن، مسير) و فيلدهاي ديگر پايگاهداده به منظور پیشگیری از رویدادهای آينده بررسي ميشوند(Mirabadi & Sharifian, 2010). F.Gurbuz و همکارانش(2009)- متدهای دادهکاوی را برروی گزارشات حوادث ادارهی فدرال هوانوردی آمریکا پیاده کردهاند. این پایگاهداده شامل رکوردهایی از حوادث رخداده برای تمامی دسته هواپیماهای کشور آمریکا میباشد که در بین سالهای 2000 تا 2006 ذخیره شدهاند. هدف از این تحقیق، پیداکردن ویژگیهای موثر، به منظور کاهش تعداد موارد مرگ و میر سوانح هوایی است و از ابزارهای دستهبندی و درختهای تصمیمگیری استفاده شدهاست تا روابط و قوانین در حوادث منجر به مرگ پیدا شوند. بدین منظور، تحلیلهای دادهکاوی بررسی شدهاند و به عنوان یک نتیجه، تعدادی از قوانین در ارتباط با مرگ و میر بدست آمدهاند و همچنین پارامترهایی که برروی این گونه حوادث تاثیرگذار بودند، تعیین شدهاند. قوانین پیدا شده مورد آزمون قرار گرفته و دقت و اطمینان آنها بررسی شده است .(Gürbüz, Özbakir, & Yapici, 2009) N.Hintikka و همکارانش(2010)- از متولوژیESAW برای تحلیل حوادث مرتبط با خشونت استفاده کردهاند. به خصوص حوادثی که زنان در آن درگیر بودهاند. پایگاهداده، شامل آمار حوادث کار کشور فنلاند است که از سال 2003 تا 2006 جمعآوری شده است. نتایج نشان میدهند که تعداد حوادث کار مرتبط با خشونت، به خصوص آنهایی که زنان درآن درگیر بودند و به طور خاص زنان جوان، در سالهای اخیر افزایش یافته است که این سطح افزایش به دلیل تغییرات در بازارکار و زندگیکاری زنان میباشد(Hintikka & Saarela, 2010). J.Conte و همکارانش(2011)- يک مدل کلی براي شناسايي و پيشبینی حوادث در محيط کار کشور اسپانيا طراحي کردهاند. هدف آنها شناسايي ريسکهاي واقعي از رکوردهاي تاریخی حوادث میباشد و در نهايت ريسکها در یک جدول وابستگي خلاصه شده و به کمک يک تحليل رياضي-آماري، معيارهاي مورد نياز براي ارزيابي و اولويتبندي محاسبه میشوند (Conte,Rubio, García, & Cano, 2011). Y.Peng و همکارانش(2010)- یک سیستم مدیریت اطلاعات حوادث برای پشتیبانی از دادههایی که به طور ناهمگون در چندین پایگاهداده توزیع شدهاند طراحی کردند که به تصمیمگیرندگان کمک میکند تا با استفاده از تکنیکهای دادهکاوی، آنومالیها را تشخیص دهند و یک دانش سودمند از دادهها بدست آورند و در نهایت ریسکها را ارزیابی کنند. این سیستم سرویسهای متمایزی ارائه کردهاست که میتواند نیازهای مختلف فازهای مدیریت حوادث را ارضاء کنند. برای اعتبار دادن به چارچوب فرضی، از دادههای حوادث چین بین سالهای 1997 تا 2001 استفاده شده است که این مطالعه موردی نشان میدهد که ترکیب دادهکاوی و متدهای MCDM، میتواند اهداف خواسته شده را برآورده کرده و به صورت گسترده ریسکهای حوادث را ارزیابی نماید(Peng, Zhang, Tang, & Li, 2010). G.Papadopoulos و همکارانش(2010)- به تحلیل عوامل موثر، در افزایش بروز حوادث شغلی پرداختند. در این تحقیق، تغییرات محیطکار، زمانکار، سالهای استخدام و نوع قراردادهای استخدام و شرایطکاری، برروی شغل و سلامت عمومی بررسی میشود که نتایج نشان میدهند موارد ذکر شده، موجب افزایش خستگی کارگران، تغییرات در الگوهای ساعات کار و سالهای استخدام شدهاند. همچنین از دیدگاه نویسندگان مقاله، شغل ناایمن و استرس شغلی یک اثر جدی برروی سلامت کارگران میگذارد و درنتیجه باعث افزایش حوادث شغلی شدهاند. نتایج نهایی نشان میدهند که سلامت و امنیت فیزیکی، ذهنی و اجتماعی کارگران باید در درجهی بالاتری از حفظ توانایی کاری کارگران قرار بگیرد (Papadopoulos, Georgiadou, Papazoglou, &Michaliou, 2010). جدول 1-2: مرور ادبیات ردیفحوزههای کاربردیتکنیک مورد استفادهمرجع1تفسیر حوادث-G.Papadopoulos و همکارانش(2010)2چارچوب مدیریت اطلاعات حوادثData-mining & MCDMY.Peng و همکارانش(2010)3تحلیل حوادثCRISP-DMا.ميرآبادي و ش.شريفيان(2010)ESAWN.Hintikka و همکارانش(2010)Classification & decision treeF.Gurbuz و همکارانش(2009)ANOVAB.Fabiano و همکارانش(2008)4تحلیل ریسک و بررسی حادثهDMAAج.شهرابی و ش.پرهیزی(2008)5محاسبه شاخص ریسکARAMISE.planas و همکارانش(2006)6کاهش ریسکLift association ruleS.Anand و همکارانش(2006)7درجهبندی ارزیابی ریسکLift association ruleN.Keren و همکارانش(2006)8پیشبینی حوادثBayesianA.Meel و همکارانش(2007)_J.carlos و همکارانش(2011)9ارزیابی ریسک و پیشبینی حوادثTime seriesM.sari و همکارانش(2009) 6-5- منابع: BIBLIOGRAPHY Anand, S., Keren, N., Tretter, M. J., Wang, Y., O’Connor, T. M., & Mannan, M. S. (2006). Harnessing data mining to explore incident databases",. Hazardous Material , 130, 33-41.Burez, J., & Van den Poel, D. (2009). Handling class imbalance in consumer churn prediction. Expert System Application , 36, 4626-4636.Cheng, H. C., & Chen, S. Y. (2009). Classifying the segmentation of customer value via RFM model and RS theory. Expert Systems with Applications , 36 (3), 4176–4184.Conte, J. C., Rubio, E., García, A. I., & Cano, F. (2011). Occupational accidents model based on risk–injury affinity groups. Safety Science , 49, 306-314.Fabiano, B., Currò, F., Reverberi, A. P., & Pastorino, R. (2008). A statistical study on temporary work and occupational accident: Specific risk factors and risk management strategic. Safety Science , 46, 535-544.Gürbüz, F., Özbakir, L., & Yapici, H. (2009). Classification rule discovery for the aviation incidents results in fatality. Knowledge-Based System , 22, 622-632.Hintikka, N., & Saarela, K. L. (2010). Accidents at work related to violence – Analysis of Finnish national accident statistic database. Safety Science , 48, 517-525.Keren, N., Anand, S., & Mannan, M. S. (2006). Calibrate failure-based risk assessments to take into account the type of chemical processed in equipment. Loss Prevention , 19, 714-718.McCarty, J. A., & Hastak, M. (2007). Segmentation approaches in data-mining: A comparison of RFM, CHAID, and logistic regression. Journal of Business Research , 60, 656–662.Meel, A., O’Neill, L. M., Levin, J. H., Seider, W. D., Oktem, U., & Keren, N. (2007). Operational risk assessment of chemical industries by exploiting accident databases. Loss Prevention , 20, 113-127.Mirabadi, A., & Sharifian, S. (2010). Application of association rules in Iranian Railways (RAI) accident data analysis. Safety Sience , 48, 1427-1435.Papadopoulos, G., Georgiadou, P., Papazoglou, C., & Michaliou, K. (2010). Occupational and public health and safety in a changing work environment: An integrated approach for risk assessment and prevention. Safety Science , 48, 943-949.Peng, Y., Zhang, Y., Tang, Y., & Li, S. (2010). An incident information management framework based on data integration, data mining, and multi-criteria decision making. Decision Support Systems , xxx, xxx-xxx.Sari, M., Selcuk, A. S., Karpuz, C., & Duzgun, H. B. (2009). Stochastic modeling of accident risks associated with an underground coal mine in turkey. Safety Science , 47, 78-87.اخوان بهبهانی, ع. (1390, اردیبهشت 7). اجتماعی: پیوند کار و سلامت. بازيابی در دی 13, 1390، از وب سایت جام جم آنلاین: http://www.jamejamonline.irارقامی, ش., & بویا, م. (1385). اصول ایمنی در صنعت و خدمات. تهران: فن آوران.ستاره, ه., & کوهپایی, ع. (1384). ارزیابی ریسک حریق (نسخه اول). تهران: نشر آوران.سلطانی نسب, ا., خادمی, م., حسنی, م. ا., شعبانی, م., & حسنی, ل. (1386). نگرشی بر حوادث ناشی از کار و نحوه بررسی آنها. تهران: آرام دل.شهرابی, ج., & پرهیزی, ش. (1387). ارائه یک متدولوژی نوین در تحلیل حوادث با استفاده از تکنیک های داده کاوی. کنفرانس داده کاوی ایران (ص. 13-1). تهران: دانشگاه امیرکبیر.شهرابی, ج., & پرهیزی, ش. (1387). استفاده از متدولوژی DMAA در یک مطالعه ی موردی در یک مجتمع پتروشیمی. کنفرانس داده کاوی ایران (ص. 16-1). تهران: دانشگاه امیرکبیر.غضنفری, م., علیزاده, س., & تیمورپور, ب. (1387). داده کاوی و کشف دانش. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.کوهپایی, ع., ستاره, ه., & اعلایی, ا. (1385). مهندسي ايمني فرايند (با رويكرد طراحي ذاتاً ايمن). تهران: فن آوران. ABSTRACT A new model for assessment occupational and improvement work safety using data mining techniques; case study: Data in Qom state By Maryam Sadat Hajakbari Precaution of work accident or the prediction of them is the quote that all of the experts and professionals of work and industrial communication. In the last century, with the increasing development and expansion of industrial machinery, it become more and more important in all aspect of social and economical of life. Searching for high risks area, can be uses as a method for increasing the knowledge of work accident precaution. The aim of this research is using of Data Mining tool for instructing a new model of risk assessment of work accident. For this purpose, we use data of Ministry of Labor and Social Affairs. The result show this model can with high accuracy predict and analysis the high risk areas of work accident. IN THE NAME OF GOD A new model for assessment occupational and improvement work safety using data mining techniques; case study: Data in Qom State BY Maryam Sadat Hajakbari THESIS SUBMITTED TO THE SCHOOL OF GRADUATE STUDIES IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MESTER OF SCIENCE (MSc.) IN ENGINEERING INFORMATION TECHNOLOGY (ELECTRONIC COMMERCE) NOORETOUBA VIRTUAL UNIVERSITY TEHRAN ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN EVALUATED AND APPROVED BY THE THESIS COMMITTEE AS: EXCELENT Mr. Doctor Behrouz Minaei (CHAIRMAN) Mr. Engineer Jafar Pouramini (CONSULTANT) Mr. Engineer Reza Ahsan (ARBITRATOR) Nooretouba University A thesis for the degree of M.S. Engineering Information Technology A new model for assessment occupational and improvement work safety using data mining techniques; Case study: Data in Qom State Supervised by: Mr. Doctor Behrouz Minaei Advised by: Mr. Engineer Jafar Pouramini By: Maryam Sadat Hajakbari 9/2011